Książka do domu

 -   Zaraz wysłałem moich kurierów do Sabne-Chetam, Sethroe, Pi-Uto i innych miast, gdzie stoją fenickie okręty, ażeby wyładowały wszystek towar. I myślę, że za parę dni wasza dostojność otrzyma tę drobną sumkę.

-   Drobna! - przerwał książę ze śmiechem. - Szczęśliwy jesteś, wasza dostojność, jeżeli sto talentów nazywasz drobną sumką.

Hiram pokiwał głową.

-    Dziad waszej dostojności - rzekł po namyśle - wiecznie żyjący Ramesses-sa-Ptah za- szczycał mnie swoją przyjaźnią; znam też jego świątobliwość waszego ojca (oby żył wiecz- nie!) i nawet sprobuję złożyć mu hołd, jeżeli będę dopuszczony...

-  Skądże ta wątpliwość?... - przerwał książę.

-  Są tacy - odparł gość - którzy jednych dopuszczają, innych nie dopuszczają do oblicza fa- raonowego, ale mniejsza o nich... Wasza dostojność nie jesteś temu winien, więc ośmielę się zadać wam jedno pytanie... Jak stary przyjaciel waszego dziada i ojca.

-  Słucham.

-  Co to znaczy - mówił powoli Hiram - co to znaczy, że następca i namiestnik faraona musi pożyczać sto talentów, gdy jego państwu należy się przeszło sto tysięcy talentów?...

-  Skąd?... - zawołał Ramzes.

-  Jak to skąd?... Z danin od ludów azjatyckich...

Fenicja winna wam pięć tysięcy, no i ja ręczę, że odda, jeżeli nie trafią się jakieś wypad- ki... Ale oprócz niej Izrael winien trzy tysiące, Filistyni i Moabici po dwa tysiące, Chetowie trzydzieści tysięcy... Wreszcie nie pamiętam pozycji szczegółowych ale wiem, że ogół wynosi sto trzy czy sto pięć tysięcy talentów Ramzes gryzł wargi; na jego ruchliwej twarzy widać było bezsilny gniew. Spuścił oczy i milczał.

-  Więc to prawda... - nagłe westchnął Hiram wpatrując się w namiestnika. - Więc to praw- da?... Biedna

Fenicja, ale i Egipt...

-   Co mówisz, wasza dostojność? - zapytał książę marszcząc brwi. - Nie rozumiem twoich biadań...

-   Książę wiesz, o czym mówię, skoro nie odpowiadasz na moje pytanie - odparł Hiram i powstał, jakby z zamiarem odejścia. - Mimo to... nie cofnę obietnicy... Będziesz, książę, miał sto talentów.

Nisko ukłonił się, lecz namiestnik zmusił go do zajęcia miejsca.

-  Wasza dostojność ukrywasz coś przede mną - rzekł głosem, w którym czuć było obrazę. - Chcę, ażebyś mi wytłomaczył: jaka to bieda grozi Fenicji czy Egiptowi...

-  Nie wiedziałżebyś o tym, wasza dostojność? - pytał Hiram z wahaniem.

-  Nic nie wiem. Spędziłem przeszło miesiąc w świątyni.

-  Właśnie tam można było dowiedzieć się o wszystkim...

-  Wasza dostojność mi powiesz! - zawołał namiestnik uderzając pięścią w stół. - Nie lubię, ażeby bawiono się moim kosztem...

-    Powiem, jeżeli wasza dostojność dasz mi wielkie przyrzeczenie, że nie zdradzisz się przed nikim. Chociaż... nie mogę uwierzyć, aby księcia, następcy, nie zawiadomiono o tym!...

-  Nie ufasz mi? - zapytał zdumiony książę.

-  W tej sprawie żądałbym przyrzeczenia od samego faraona - odparł Hiram stanowczo.

-   A więc... przysięgam na mój miecz i sztandary naszych wojsk, że nikomu nie powiem o tym, co mi wasza dostojność odkryjesz.

-  Dosyć - rzekł Hiram.

-  Słucham.

-  Książę wie, co w tej chwili dzieje się w Fenicji?

-  Nawet i o tym nie wiem! - przerwał zirytowany namiestnik.

-  Nasze okręty - szepnął Hiram - ze wszystkich krańców świata ściągają do ojczyzny, aże- by na pierwsze hasło przewieźć ludność i skarby gdzieś... za morze... na zachód...

-  Dlaczego? - zdziwił się namiestnik.

-  Bo Asyria ma nas wziąć pod swoje panowanie. Książę wybuchnął śmiechem.

-   Oszalałeś, czcigodny mężu!... - zawołał. - Asyria ma zabrać Fenicją!... A cóż my na to, my Egipt?

-  Egipt już się zgodził.

Namiestnikowi krew uderzyła do głowy.

-   Upał plącze ci myśli, stary człowieku - rzekł do Hirama spokojnym głosem. - Zapomi- nasz nawet, że podobna sprawa nie mogłaby mieć miejsca bez pozwolenia faraona i... mego!

-  I to nastąpi. Tymczasem zawarli układ kapłani.

-  Z kim?... Jacy kapłani?..

-   Z arcykapłanem chaldejskim, Beroesem, umocowanym przez króla Assara - odparł Hi- ram. - A kto z waszej strony?... Nie twierdzę na pewno, ale zdaje się, że jego dostojność Herhor, jego dostojność Mefres i święty prorok Pentuer.

Książę zbladł.

-  Uważaj, tyryjczyku - rzekł - że oskarżasz o zdradę najwyższych dostojników państwa.

-   Mylisz się, książę, to wcale nie jest zdrada : najstarszy arcykapłan Egiptu i minister jego świątobliwości mają prawo prowadzić układy z sąsiednimi mocarzami. Wreszcie, skąd wie wasza dostojność, że wszystko to nie dzieje się z woli faraona?

Ramzes musiał przyznać w duszy, że układ podobny nie byłby zdradą państwa, tylko - lek- ceważeniem jego, następcy tronu. Więc to w taki sposób traktują go kapłani, jego, który za rok może być faraonem?...

Więc dlatego Pentuer ganił wojny, a Mefres popierał go!..

-  Kiedyż to się miało stać, gdzie?... - spytał książę.

-  Podobno zawarli układ w nocy, w świątyni Seta za Memfisem - odpowiedział Hiram. - A kiedy?... Dobrze nie wiem, lecz zdaje się, że tego dnia, kiedy wasza dostojność wyjeżdżałeś z Memfisu.

„A nędznicy!... - myślał namiestnik. - To oni tak szanują moje stanowisko... Więc oni mnie oszukiwali i opisem stanu państwa?... Jakiś dobry bóg budził moje wątpliwości w świątyni Hator...”

Po chwili wewnętrznej walki rzekł głośno:

-  Niepodobna!... I dopóty nie uwierzę temu, co mówisz, wasza dostojność, dopóki nie dasz mi dowodu.

-   Dowód będzie - odparł Hiram. - Lada dzień przyjeżdża do Pi-Bast wielki pan asyryjski, Sargon, przyjaciel króla Assara. Przyjeżdża tu pod pozorem pielgrzymki do świątyni Astoret-

h, złoży dary wam, książę, i jego świątobliwości, potem - zawrzecie układ... Naprawdę zaś przypieczętujecie to, co postanowili kapłani na zgubę Fenicjan, a może i własne nieszczęście.

-  Nigdy! - rzekł książę. - Jakież to wynagrodzenie musiałaby Asyria dać Egiptowi...

-   Oto jest mowa godna króla: jakie wynagrodzenie dostałby Egipt? Bo dla państwa każdy układ jest dobry, byle coś na nim zyskało... I to właśnie dziwi mnie - ciągnął Hiram - że Egipt zrobi zły interes: Asyria bowiem zagarnia, oprócz Fenicji, prawie całą Azję, a wam jakby z łaski zostawią: Izraelitów, Filistynów i półwysep Synaj... Rozumie się, że w takim razie prze- padną należne Egiptowi daniny i faraon nigdy nie odbierze tych stu pięciu tysięcy talentów.

Namiestnik potrząsnął głową.

-   Nie znasz - odparł - wasza dostojność, kapłanów egipskich: żaden z nich nie przyjąłby takiego układu.

-   Dlaczego? Fenickie przysłowie mówi: lepszy jęczmień w stodole niż złoto w pustyni. Mogłoby się więc zdarzyć, że Egipt, gdyby czuł się bardzo słabym, wolałby darmo Synaj i Palestynę aniżeli wojnę z Asyrią. Ale otóż to mnie zastanawia... Bo nie Egipt, lecz Asyria dziś jest łatwa do pokonania: ma zatarg na północnym wschodzie, posiada mało wojsk, a i te są liche. Gdyby napadł ją Egipt, zniszczyłby państwo, zabrałby niezmierne skarby z Niniwy i Babelu i raz na zawsze utrwaliłby swoją władzę w Azji.

-  Więc widzisz, że taki układ nie może istnieć - wtrącił Ramzes.

-   W jednym tylko wypadku rozumiałbym podobne umowy, gdyby kapłani chcieli znieść władzę królewską w Egipcie... Do czego wreszcie dążą od czasów waszego dziada, książę...

-  Znowu mówisz od rzeczy - wtrącił namiestnik. Ale w sercu uczuł niepokój.

-  Może mylę się - odparł Hiram, bystro patrząc mu w oczy. - Ale posłuchaj, wasza dostoj- ność...

Przysunął swój fotel do księcia i mówił zniżonym głosem :

-   Gdyby faraon wydał wojnę Asyrii i wygrał ją, miałby wielką armię przywiązaną do jego osoby. Sto tysięcy talentów zaległych danin. Ze dwieście tysięcy talentów z Niniwy i Babelu.

Nareszcie - ze sto tysięcy talentów rocznie z krajów zdobytych. Tak ogromny majątek po- zwoliłby mu wykupić dobra zastawione u kapłanów i raz na zawsze położyć koniec ich mię- szaniu się do władzy.

Ramzesowi błyszczały oczy. Hiram mówił dalej:

-   Dzisiaj zaś armia zależy od Herhora, a więc od kapłanów, i z wyjątkiem pułków cudzo- ziemskich faraon, w razie walki, liczyć na nią nie może.

Nadto zaś skarb faraona jest pusty, a większa część jego dóbr należy do świątyń. Król choćby na utrzymanie dworu musi co roku zaciągać nowe długi, a że Fenicjan już u was nie będzie, więc musicie brać od kapłanów... Tym sposobem za dziesięć lat jego świątobliwość (oby żył wiecznie!...) straci resztę swoich dóbr, a co później?...

Na czoło Ramzesa wystąpił pot kroplisty.

-  Widzisz więc, dostojny panie - mówił Hiram - że w jednym wypadku kapłani mogliby, a nawet musieliby przyjąć najsromotniejszy układ z Asyrią: jeżeli chodziłoby im o poniżenie i zniesienie władzy faraona... No - może istnieć i drugi wypadek: gdyby Egipt był tak słaby, że za wszelką cenę potrzebowałby spokoju...

Książę zerwał się.

-   Milcz! - zawołał. - Wolałbym zdradę najwierniejszych sług aniżeli podobną niemoc kra- ju!... Egipt musiałby Asyrii oddać Azję... Ależ w rok później sam wpadłby pod jej jarzmo, bo podpisując hańbę przyznałby się do bezsilności...

Chodził wzburzony, a Hiram patrzył na niego z litością czy współczuciem. Nagle Ramzes zatrzymał się przed Fenicjaninem i rzekł:

-   To fałsz!... Jakiś zręczny hultaj oszukał cię, Hiramie, pozorami prawdy i ty mu uwierzy- łeś. Gdyby istniał taki traktat, układano by go w największej tajemnicy. A w takim razie jeden

z czterech kapłanów, których wymieniłeś, byłby zdrajcą nie tylko króla, lecz nawet swoich współspiskowców...

-  Mógł przecie być ktoś piąty, który ich podsłuchiwał - wtrącił Hiram.

-  I tobie sprzedał tajemnicę?... Hiram uśmiechnął się.

-  Dziwno mi - rzekł - że książę jeszcze nie poznałeś potęgi złota.

-   Ależ zastanów się, wasza dostojność, że nasi kapłani mają więcej złota aniżeli ty, choć jesteś bogacz nad bogacze!...

-   Ja jednak nie gniewam się, gdy mi przybędzie choćby drachma. Dlaczego inni mieliby odrzucać talenty?...

-   Bo oni są sługami bogów - mówił rozgorączkowany książę - bo oni lękaliby się ich ka- ry...

Fenicjanin uśmiechnął się.

-  Widziałem - odparł - wiele świątyń różnych narodów, a w świątyniach duże i małe posą- gi: drewniane, kamienne, nawet złote. Ale bogów nie spotykałem nigdy...

-   Bluźnierco!... - zawołał Ramzes. - Jam widział bóstwo, czułem na sobie jego rękę i sły- szałem głos...

-  Gdzie to było?

-  W świątyni Hator: w jej przysionku i w mojej celi.

-  W dzień?... - pytał Hiram.

-  W nocy... - odparł książę i zastanowił się.

- W nocy - książę słyszał mowę bogów i - czuł - ich rękę - powtarzał Fenicjanin wybijając pojedyncze wyrazy. - W nocy wiele rzeczy można widzieć. Jak to było?...

-  Byłem chwytany za głowę, ramiona i nogi, a przysięgam...

-  Psyt!.. - przerwał Hiram z uśmiechem. - Nie należy przysięgać nadaremnie.

Uporczywie wpatrywał się w Ramzesa swymi bystrymi i mądrymi oczyma, a widząc, że w młodzieńcu budzą się wątpliwości, rzekł:

-   Ja ci coś powiem, panie. Jesteś niedoświadczony, otoczony siecią intryg, ja zaś byłem przyjacielem twego dziada i ojca. Otóż oddam ci jedną usługę. Przyjdź kiedy w nocy do świątyni Astoreth, ale... zobowiązawszy się do zachowania tajemnicy... Przyjdź sam, a prze- konasz się, jacy to bogowie odzywają się i dotykają nas w świątyniach.

-  Przyjdę - rzekł Ramzes po namyśle.

-  Uprzedź mnie, książę, którego dnia z rana, a ja powiem ci hasło wieczorne świątyni i bę- dziesz tam dopuszczony. Tylko nie zdradź mnie ani siebie - mówił z dobrodusznym uśmie- chem Fenicjanin. - Bogowie niekiedy przebaczają zdradę swoich tajemnic, ludzie nigdy...

Ukłonił się, a potem wzniósłszy oczy i ręce do góry zaczął szeptać błogosławieństwo.

-  Obłudniku!... - zawołał książę. - Modlisz się do bogów, w których nie wierzysz?... Hiram dokończył błogosławieństwa i rzekł:

-   Tak jest: nie wierzę w bogów egipskich, asyryjskich, nawet fenickich, lecz wierzę w Je- dynego, który nie mieszka w świątyniach i nie jest znane jego imię.

-  Nasi kapłani wierzą także w Jedynego - wtrącił Ramzes.

-   I chaldejscy także, a jednak i ci, i tamci sprzysięgli się przeciw nam... Nie ma prawdy na świecie, mój książę!...

Po odejściu Hirama książę zamknął się w najodleglejszym pokoju, pod pozorem odczyty- wania świętych papyrusów.

Prawie w okamgnieniu w jego ognistej wyobraźni uporządkowały się nowo otrzymane wiadomości i utworzył się plan. Przede wszystkim zrozumiał, że między Fenicjanami i kapła- nami toczy się cicha walka na życie i śmierć. O co?... Naturalnie o wpływy i skarby. Prawdę rzekł Hiram, że gdyby Fenicjan zabrakło w Egipcie, wszystkie majątki faraona, nawet nomar- chów i całej arystokracji, przeszłyby pod panowanie świątyń.

Ramzes nigdy nie lubił kapłanów i od dawna wiedział i widział, że większa część Egiptu już należy do kapłanów, że ich miasta są najbogatsze, pola najlepiej uprawiane, ludność za- dowolona. Rozumiał należąca do świątyń wydobyłaby faraona z nieustannych kłopotów i podźwignęłaby jego władzę.

Książę wiedział o tym i niejednokrotnie wypowiadał to z goryczą. Lecz gdy za sprawą Herhora został namiestnikiem i otrzymał dowództwo korpusu Menf, pogodził się z kapłanami i we własnym sercu tłumił stare niechęci do nich.

Dziś wszystko to odżyło.

Więc kapłani nie tylko nie powiedzieli mu o swoich układach z Asyrią, ale nawet nie uprzedzili go o poselstwie jakiegoś Sargona?

Może wreszcie być, że kwestia stanowiła największą tajemnicę świątyń i państwa. Lecz dlaczego ukrywali przed nim cyfrę danin zalegających u rozmaitych azjatyckich narodów?... Sto tysięcy talentów, ależ to suma, która mogła od razu poprawić majątkowy stan faraona... Dlaczegoż oni to ukrywali, o czym nawet wiedział tyryjski książę, jeden z członków rady tego miasta?...

Co za wstyd dla niego, następcy tronu i namiestnika, że dopiero obcy ludzie otwierają mu oczy!

Lecz była rzecz jeszcze gorsza: Pentuer i Mefres na wszelki sposób dowodzili mu, że Egipt musi unikać wojny.

Już w świątyni Hator nacisk ten wydawał mu się podejrzanym: wojna bowiem mogła do- starczyć państwu krocie tysięcy niewolników i podźwignąć ogólny dobrobyt kraju. Dzisiaj zaś wydaje się tym konieczniejszą, że przecież Egipt ma do odebrania sumy zaległe i do zdo- bycia nowe.

Książę podparł się rękoma na stole i rachował:

„Mamy - myślał - do odebrania sto tysięcy talentów danin... Hiram liczy, że złupienie Ba- bilonu i Niniwy przyniosłoby ze dwieście tysięcy - razem trzysta tysięcy jednorazowo...

Taką sumą można pokryć koszta największej wojny, a zostanie jako zysk - kilkakroć sto tysięcy niewolników i sto tysięcy rocznej daniny z krajów na nowo podbitych. Potem zaś - dokończył książę - obrachowalibyśmy się z kapłanami...” Ramzes był rozgorączkowany. Mi- mo to przyszła mu refleksja:

„A gdyby Egipt nie mógł przeprowadzić zwycięskiej wojny z Asyrią?...”

Lecz przy tym pytaniu zagotowała się w nim krew. Jak to Egipt, jak Egipt może nie zdep- tać Asyrii, gdy na czele wojsk stanie on, Ramzes, on, potomek Ramzesa Wielkiego, który sam jeden rzucił się na chetyckie wozy wojenne i rozbił je!...

Książę wszystko mógł pojąć, wyjąwszy tego, ażeby on mógł być pokonanym, mógł nie wydrzeć zwycięstwa największym mocarzom. Czuł w sobie bezmiar odwagi i zdziwiłby się, gdyby jakikolwiek nieprzyjaciel nie uciekł na widok jego rozpuszczonych koni. Przecież na wojennym wozie faraona stają sami bogowie, ażeby go zasłaniać tarczą, a nieprzyjaciół razić niebieskimi pociskami.

„Tylko... co ten Hiram mówił mi o bogach?... - pomyślał książę. - I co on ma mi pokazać  w świątyni Astoreth?... Zobaczymy.”

ROZDZIAŁ SZÓSTY

Hiram dotrzymał obietnicy. Co dzień do książęcego pałacu w Pi-Bast przychodziły tłumy niewolników i długie szeregi osłów dźwigających: pszenicę, jęczmień, suszone mięso, tkani- ny i wino. Złoto zaś i drogie kamienie przynosili kupcy feniccy pod dozorem urzędników domu Hirama.

Tym sposobem namiestnik w ciągu pięciu dni otrzymał przyrzeczone mu sto talentów. Hi- ram policzył sobie niewielki procent: jeden talent od czterech na rok, i nie żądał zastawu, lecz poprzestał na kwicie księcia poświadczonym przez sąd Potrzeby dworu były hojnie zaopa- trzone. Trzy kochanki namiestnika otrzymały nowe szaty, mnóstwo osobliwych pachnideł i po kilka niewolnic rozmaitej barwy. Służba miała obfitość jedzenia i wina, robotnicy królew- scy odebrali zaległy żołd, wojsku wydawano nadzwyczajne porcje.

Dwór był zachwycony tym więcej, że Tutmozis i inni szlachetni młodzieńcy, na rozkaz Hi- rama, otrzymali od Fenicjan dość wysokie pożyczki, a nomarcha prowincji Habu i jego wyżsi urzędnicy dostali kosztowne prezenta.

Toteż uczta następowała po uczcie, zabawa po zabawie, mimo ciągle wzrastającego upału. Namiestnik widząc powszechną radość sam był zadowolony. Trapiła go tylko jedna rzecz: zachowanie się Mefresa i innych kapłanów. Książę myślał, iż dostojnicy ci będą mu robili wymówki za to, że zaciągnął tak wielki dług u Hirama, wbrew naukom, jakie odebrał w świątyni. Tymczasem święci ojcowie milczeli i nawet nie pokazywali się u dworu.

-   Co to znaczy - rzekł pewnego dnia Ramzes do Tutmozisa - że kapłani nie udzielają nam upomnień?... Przecież takich zbytków jak obecnie nie dopuszczaliśmy się nigdy. Muzyka gra od rana do nocy, a my pijemy od wschodu słońca i zasypiamy z kobietami w objęciach albo ze dzbanami pod głową.

-   Za co mieliby nas upominać? - odparł oburzony Tutmozis. - Czyliż nie przebywamy w mieście Astarty, dla której najmilszym nabożeństwem jest zabawa, a najpożądańszą ofiarą miłość? Zresztą kapłani rozumieją, że po tak długich umartwieniach i postach należy ci się odpoczynek.

-  Mówili ci to? - spytał z niepokojem książę.

-   I nieraz. Wczoraj, nie dawniej, święty Mefres rzekł do mnie śmiejąc się, że tak młodego człowieka, jak ty, więcej pociąga zabawa aniżeli nabożeństwo albo kłopoty rządzenia pań- stwem.

Ramzes zamyślił się. Więc kapłani uważają go za lekkomyślnego młodzieniaszka, pomimo że on, dzięki Sarze, dziś -jutro zostanie ojcem?... Ale tym lepiej: będą mieli niespodziankę, gdy przemówi do nich swoim własnym językiem...

Co prawda książę samemu sobie robił lekkie wyrzuty: od chwili gdy opuścił świątynię Hatory, ani przez jeden dzień nie zajmował się sprawami nomensu Habu. Kapłani mogą przy- puszczać, że albo jest zupełnie zadowolony objaśnieniami Pentuera, albo że - znudził się mię- szaniem do rządów.

-  Tym lepiej... - szeptał. - Tym lepiej...

W jego młodej duszy, pod wpływem ciągłych intryg otoczenia albo podejrzeń o intrygi, zaczynał budzić się instynkt obłudy. Ramzes czuł, że kapłani nie domyślają się, o czym on rozmawiał z Hiramem i jakie plany rozsnuwał w swej głowie. Tym zaślepionym wystarczało, że on bawi się, z czego wnosili, że rządy państwem pozostaną w ich rękach.

„Bogowie tak zamącili ich rozum - mówił do siebie Ramzes - że nawet nie pytają się : dla- czego Hiram udzielił mi tak wielkiej pożyczki?... A może ten chytry tyryjczyk potrafił uśpić ich podejrzliwe serca!... Tym lepiej !... tym lepiej!...”

Robiło mu to dziwną przyjemność, gdy myślał, że kapłani oszukali się na jego rachunek.

Postanowił i nadal utrzymywać ich w błędzie, więc bawił się jak szalony.

Istotnie kapłani, a przede wszystkim Mefres i Mentezufis, oszukali się i na Ramzesie, i na Hiramie. Przebiegły tyryjczyk udawał wobec nich człowieka bardzo dumnego ze swoich sto- sunków z następcą tronu, a książę z nie mniejszym powodzeniem grał rolę rozhulanego mło- dzika.

Mefres był nawet pewny, że książę poważnie myśli o wypędzeniu Fenicjan z Egiptu, a tymczasem i on sam, i jego dworzanie zaciągają długi, aby ich nigdy nie spłacić. Przez ten czas świątynia Astarty, jej liczne ogrody i dziedzińce roiły się od tłumu pobożnych. Co dzień, jeżeli nie co godzina, z głębi Azji, mimo strasznego upału, nadciągała do wielkiej bogini jakaś kompania pielgrzymów.

Dziwni to byli pielgrzymowie. Zmęczeni, zlani potem, okryci kurzem szli z muzyką tań- cząc i śpiewając niekiedy bardzo wszeteczne piosenki. Dzień upływał im na pijatyce, noc na wyuzdanej rozpuście ku czci bogini Astoreth. Każdą taką kompanię można było nie tylko poznać, ale wyczuć z daleka: nieśli bowiem ogromne bukiety ciągle świeżych kwiatów w rękach, a - zdechłe w ciągu roku koty w węzełkach.

Koty te oddawali pobożni do balsamowania lub wypychania paraszytom mieszkającym pod Pi-Bast, a następnie odnosili je z powrotem do domów, jako szanowne relikwie.

W początkach miesiąca Misori (maj-czerwiec) książę Hiram zawiadomił Ramzesa, że tego dnia wieczorem może przyjść do fenickiej świątyni Astoreth. Gdy po zachodzie słońca ściemniło się na ulicach, namiestnik przypiąwszy krótki miecz do boku włożył płaszcz z kapturem i nie dostrzeżony przez nikogo ze służby wymknął się do domu Hirama.

Stary magnat czekał na niego.

-  Cóż - rzekł z uśmiechem - nie boisz się, wasza dostojność, wchodzić do fenickiej świąty- ni, gdzie na ołtarzu zasiada okrucieństwo, a służy mu przewrotność?

-  Bać się?... - spytał Ramzes patrząc na niego prawie z pogardą. - Astoreth nie jest Baalem ani ja dzieckiem, które można wrzucić w rozpalony brzuch waszego boga.

-  I książę wierzysz temu? Ramzes wruszył ramionami.

-   Naoczny i wiarogodny świadek - odparł - opowiadał mi o waszych ofiarach z dzieci. Pewnego czasu burza rozbiła wam kilkanaście statków. Natychmiast kapłani tyryjscy ogłosili nabożeństwo, na które zebrał się tłum ludu...

Książę mówił z widocznym wzburzeniem.

-   Przed świątynią Baala, na wzniesieniu, siedział ogromny śpiżowy posąg z głową wołu. Jego brzuch był rozpalony do czerwoności. Wtedy, na rozkaz waszych kapłanów, głupie mat- ki fenickie zaczęły składać najpiękniejsze dzieci u stóp okrutnego boga...

-  Samych chłopców - wtrącił Hiram.

-    Tak, samych chłopców - powtórzył książę. - Kapłani skrapiali każde dziecko wonno- ściami, ubierali w kwiaty, a wówczas posąg chwytał je śpiżowymi rękoma, otwierał paszczę i pożerał krzyczącego wniebogłosy... Za każdym razem z ust boga wybuchały płomienie.

 

Hiram śmiał się cicho.

-  I wasza dostojność wierzysz temu?

-  Opowiadał mi to, powtarzam, człowiek, który nigdy nie kłamie.

-  Mówił to, co istotnie widział - odparł Hiram. - Czy jednak nie zastanowiło go, że żadna z matek, którym palono dzieci, nie płakała?

-   Istotnie zadziwiła go ta obojętność kobiet, zawsze gotowych do wylewania łez, nawet nad zdechłą kurą. Dowodzi to jednak wielkiego okrucieństwa w waszym narodzie.

Stary Fenicjanin kiwał głową.

-  Dawnoż to było? - spytał.

-  Przed kilkoma laty.

-   No - powoli mówił Hiram -jeżeli wasza dostojność zechcesz kiedy odwiedzić Tyr, będę miał zaszczyt pokazać wam taką uroczystość...

-  Nie chcę jej widzieć!...

-  Następnie zaś pójdziemy na inne podwórze świątyni, gdzie książę zobaczy bardzo piękną szkołę, a w niej - zdrowych i wesołych tych samych chłopców, których przed kilkoma laty spalono...

-  Jak to?... - zawołał Ramzes - więc oni nie zginęli?...

-   Żyją i rosną na tęgich marynarzy. Gdy wasza dostojność zostaniesz świątobliwością - obyś żył wiecznie! - może niejeden z nich będzie prowadził twoje okręty.

-  Więc oszukujecie wasz lud?... - roześmiał się książę.

-   My nikogo nie oszukujemy - odparł z powagą tyryjczyk. - Oszukuje każdy sam siebie, gdy nie pyta o objaśnienie uroczystości której nie rozumie.

-  Ciekawym... - rzekł Ramzes.

Istotnie - mówił Hiram - jest u nas zwyczaj, że ubogie matki, chcące zapewnić dobry los swoim synom, ofiar